تحلیلی اجتماعی-زبانشناختی بر جایگاه و کاربرد مازندرانی و فارسی در استان مازندران

تحلیلی اجتماعی-زبانشناختی بر جایگاه و کاربرد مازندرانی و فارسی در استان مازندرانحسن بشیرنژاد – دکتری زبان شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، تهران[email protected]این پژوهش به ارزیابی جایگاه اجتماعی مازندرانی و میزان کاربرد آن در حوزه‌های مختلف در استان مازندران در کنار زبان فارسی می پردازد. در این بررسی، از شیوه‌ی تحلیل حوزه‌ای فیشمن (1966) بهره گرفته شد و میزان کاربرد دو زبان بر حسب موقعیت، موضوع و مخاطب در 6 حوزه‌ی خانواده، مدرسه، اداره، کوچه و بازار، مذهب، و هنر- سرگرمی با استفاده از پرسش‌نامه، مصاحبه و مشاهده بررسی شده است. 1200 آزمودنی از 5 شهر استان مازندران و در سه گروه سنی و دو گروه جنسیتی به سؤالات پرسشنامه پاسخ گفتند. همچنین، محقق به ثبت 240 موقعیت ارتباطی از طریق مشاهده اقدام نموده است. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که به طور نسبی بیشترین میزان کاربرد مازندرانی مربوط به حوزه خانواده است و هر چه حوزه رسمی‌تر می‌شود، میزان کاربرد مازندرانی کاهش می‌یابد. در حوزه مدرسه، انتخاب زبان عمدتا" اجباری بوده و فارسی بر مازندرانی غلبه دارد. در حوزه کوچه و بازار ، موقعیت گفتار و یا جایگاه، سن، و جنسیت گوینده یا مخاطب می‌تواند در انتخاب زبان موثر باشد. در حوزه‌ی اداری به خاطر رسمیت بیشتر ، میزان کاربرد فارسی بیش از سایر حوزه ها ست . در حوزه‌هایی مانند مذهب ، هنر و سرگرمی که بر اساس موضوع تعریف می‌شوند، غلبه با زبان فارسی است و تنها در مورد موسیقی اکثریت مازندرانی را به فارسی ترجیح می‌دهند..